नेकपा (एमाले) नेपालको कम्युनिस्ट आन्दोलनको प्रमुख धारा हो। यसको जरो झापा विद्रोह (२०२८) मा छ, जसले सशस्त्र संघर्षबाट संसदीय लोकतान्त्रिक बाटो अपनायो। ‘जनताको बहुदलीय जनवाद’ (जबज) यसको वैचारिक आधार हो।
| वर्ष | प्रमुख घटना | नेतृत्व/विवरण |
|---|---|---|
| १९४९ | नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीको स्थापना (पुष्पलाल श्रेष्ठको नेतृत्वमा) | कोलकातामा स्थापना, संस्थापकहरू : पुष्पलाल, निरञ्जन गोविन्द वैद्य आदि। |
| १९७१–७३ | झापा विद्रोह | सीपी मैनाली, केपी शर्मा ओली,लगायतको नेतृत्वमा सशस्त्र विद्रोह, पञ्चायतले दबायो। |
| १९७८ | नेकपा (मार्क्सवादी–लेनिनवादी) गठन | झापा विद्रोहीहरूको पार्टी। |
| १९९१ | नेकपा (एमाले) को गठन | नेकपा (मार्क्सवादी) र नेकपा (मार्क्सवादी–लेनिनवादी) को एकीकरण। |
| १९९३ | पाँचौँ महाधिवेशन : जनताको बहुदलीय जनवाद (जबज) अपनाइयो | मदन भण्डारीले प्रतिपादन, मनमोहन अधिकारी अध्यक्ष, मदन भण्डारी महासचिव। |
| १९९३ | मदन भण्डारीको दासढुङ्गा दुर्घटनामा निधन | माधवकुमार नेपाल महासचिव बने। |
| १९९४ | एमालेले अल्पमत सरकार गठन | मनमोहन अधिकारी नेपालको पहिलो कम्युनिस्ट प्रधानमन्त्री। |
| १९९८ | पार्टी विभाजन | वामदेव गौतमले नेकपा (माले) गठन (महाकाली सन्धि विवाद), २००२ मा एकीकरण। |
| २००३ | सातौँ महाधिवेशन | माधवकुमार नेपाल महासचिव। |
| २००९ | आठौँ महाधिवेशन | झलनाथ खनाल अध्यक्ष, बहुपदीय प्रणाली अपनाइयो। |
| २०१४ | नवौँ महाधिवेशन | केपी शर्मा ओली अध्यक्ष निर्वाचित (माधव नेपाल पराजित)। |
| २०१८ | माओवादी केन्द्रसँग एकीकरण : नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) गठन | ओली र प्रचण्ड संयुक्त अध्यक्ष, दुई तिहाइ बहुमत। |
| २०२१ | सर्वोच्च अदालतले नेकपा खारेज : एमाले पुनर्स्थापना | माधव नेपाल पक्षले एकीकृत समाजवादी गठन। |
| २०२१ | दसौँ महाधिवेशन | ओली पुनः अध्यक्ष, विधान महाधिवेशन अलग गरियो। |
| २०२२ | चुनावमा दोस्रो दल | अनेक दाउपेचपछि ओली गठबन्धनबाट प्रधानमन्त्री। |
| २०२५ (भदौ) | जेनजी आन्दोलन | ओली सरकार ढल्यो, अन्तरिम प्रधानमन्त्री सुशीला कार्की। |
| २०२५ (मंसिर) | एघारौँ महाधिवेशन | सल्लाघारी उद्घाटन, ओली vs पोखरेल प्रतिस्पर्धा, युवा कोटा र विधान संशोधन। |
यो समयरेखाले एमालेको सशस्त्र संघर्ष , एकीकरणहरू फुटहरूको यात्रा देखाउँछ। जेनजी आन्दोलनपछि पार्टीले युवा र सुधारलाई जोड दिएको छ, तर आन्तरिक कलहले चुनौती थपिएको छ।
फिल्डमा ओली पक्ष आक्रामक, भित्री रणनीतिमा ईश्वर प्यानल सक्रिय
काठमाडौं, पुष १, २०८२ – नेकपा (एमाले) को ११औँ राष्ट्रिय महाधिवेशनमा नयाँ नेतृत्व चयनका लागि आज (मंगलबार) मतदान हुँदैछ। अध्यक्षमा केपी शर्मा ओली र वरिष्ठ उपाध्यक्ष ईश्वर पोखरेलबीच कडा प्रतिस्पर्धा छ। दुवैले प्यानलसहित मैदानमा उत्रिएका छन् – ओली प्यानलबाट महासचिवमा शंकर पोखरेल र पोखरेल प्यानलबाट सुरेन्द्र पाण्डे उम्मेदवार छन्।
मतदान भृकुटीमण्डपमा विद्युतीय भोटिङ मेसिनबाट हुनेछ। प्रचार विभाग प्रमुख राजेन्द्र गौतमका अनुसार प्राविधिक कारणले मतदान दिउँसो ४ बजेतिर सुरु हुने अनुमान छ।
फिल्डमा ओली पक्षको आक्रामकता

मतदानस्थल भृकुटीमण्डपमा बिहानदेखि नै नेता–कार्यकर्ताको भीड छ। ओली पक्षका उम्मेदवारका पक्षधरहरू आक्रामक प्रचारमा लागेका छन्। उनीहरूले फिल्डमा सक्रिय रूपमा मत मागिरहेका छन्। ओली पक्षले निरन्तरता र स्थिरताको नारा दिँदै आक्रामक अभियान चलाएको छ।
ईश्वर पोखरेल पक्षको भित्री रणनीति
ईश्वर पोखरेल समूह फिल्डमा सुस्त देखिए पनि भित्री रणनीतिमा व्यस्त छ। खासगरी ओली प्यानलमा नसमेटिएका असन्तुष्ट नेताहरूसँग पोखरेल पक्ष संवादमा छ। यसले गोप्य मतदानमा फाइदा पुग्ने उनीहरूको अपेक्षा छ।
स्वतन्त्र/असन्तुष्ट उम्मेदवारहरू :
- रघुजी पन्त : उपाध्यक्षमा स्वतन्त्र उम्मेदवारी (ओली प्यानलबाट उपाध्यक्ष आकांक्षी थिए, नाम नपरेपछि स्वतन्त्र)।
- अग्नि खरेल : सचिवमा स्वतन्त्र (ओली प्रधानमन्त्री हुँदा महान्यायाधिवक्ता र कानुनमन्त्री, ओलीले संसद् विघटनका बेला गलत सल्लाह दिएको आरोप)।
- कृष्णगोपाल श्रेष्ठ : सचिवमा स्वतन्त्र (ओली मन्त्रिपरिषदमा शिक्षा मन्त्री, त्रिवि दीक्षान्तमा ओलीलाई ‘पेले’ सँग तुलना गरेका)।
- लालबाबु पण्डित : सचिवमा स्वतन्त्र।
- भीम आचार्य : उपाध्यक्षमा स्वतन्त्र।
यी नेताहरू ओलीका निकट थिए तर प्यानलमा अपेक्षित पद नपाएपछि असन्तुष्ट बनेका छन्। यसले ओली पक्षमा आन्तरिक कलह उजागर गरेको छ।
मतदानको तयारी र अपेक्षा
२,२६२ प्रतिनिधिले मतदान गर्नेछन्। प्राविधिक तयारी पूरा भएकाले मतदान छिटो हुने अपेक्षा छ। परिणामले पार्टीको भावी दिशा निर्धारण गर्नेछ – ओलीको निरन्तरता कि पोखरेलको पुस्तान्तरण र सुधारको एजेन्डा।
यो महाधिवेशन जेनजी आन्दोलनपछिको नयाँ परिवेशमा भइरहेको छ। पार्टीले युवा कोटा र समावेशी प्रतिनिधित्वलाई जोड दिएको छ, तर आन्तरिक ध्रुवीकरणले एकतामा चुनौती थपिएको छ।
प्रतिक्रिया