काठमाडौं । इजिप्टको रिसोर्ट सहर शर्म एल–शेखमा भएको गोप्य वार्ताहरूले कसरी संयुक्त राज्य अमेरिका र प्रमुख अरब राष्ट्रहरूको संयुक्त प्रयासले इजरायल र हमासबीच युद्धविराम सम्झौतालाई मूर्तरूप दियो भन्ने तथ्यहरू देखाएको छ । यस सम्झौताले द्वन्द्वको अन्त्यका लागि दुई वर्षको अवरोधलाई चिरेको थियो। वार्तामा संलग्न १५ जना अधिकारीहरूसँगको अन्तर्वार्तामा आधारित न्यूयोर्क टाइम्सको विवरणले राजनीतिक दबाब र कूटनीतिक कुशलताका कारण ठूला देखिएका अवरोधहरूलाई पन्छाउन सकिन्छ भन्ने देखाएको उल्लेख गरेको छ।

निर्णायक नोट र अमेरिकी दबाब

अक्टोबर ८, बुधबार बिहान, गाजा युद्धविराम वार्ताको स्थितिबारे इजिप्टका गुप्तचर प्रमुखले वार्ता टोलीहरूलाई जानकारी दिइरहेको बेला, कतारका प्रधानमन्त्री ले चुपचाप एक हस्तलिखित नोट इजरायली दबाब समूहका लागि खटिएका दुई अमेरिकी अधिकारीहरूलाई सुम्पिए। यो नोट राष्ट्रपति ट्रम्पका ज्वाइँ जारेड कुशनर र मध्यपूर्वका लागि अमेरिकी विशेष दूत स्टिभ विटकोफ लाई दिइएको थियो।

नोटमा दुवै अमेरिकी अधिकारीलाई इजरायली पक्षलाई सम्झौताका लागि दबाब दिन आग्रह गरिएको थियो। कुशनर र विटकोफ भर्खरै मात्र एक निजी विमानबाट शर्म एल–शेख आइपुगेका थिए। उनीहरू इजरायल र हमासबीच दुई वर्षदेखि चलिरहेको युद्धको अन्त्यका लागि अन्ततः एउटा निर्णायक मोड आउने आशामा थिए।

सकारात्मक सङ्केतहरू बीचको गाँठो

अमेरिकी अधिकारीहरूसँग आशावादी हुने केही बलिया कारणहरू थिए। पहिलो पटक, हमासले इजरायली सेनाको पूर्ण फिर्ती बिना नै सम्पूर्ण इजरायली बन्धकहरूलाई रिहा गर्न तयार रहेको सङ्केत दिएको थियो। यसको बदलामा हमासले इजरायलले फेरि युद्ध सुरु गर्दैन भन्ने सुनिश्चितता मात्र खोजेको थियो। इजरायल पनि आफ्ना जेलहरूमा रहेका हजारौं प्यालेस्टिनीहरू लाई, जसमा २५० आजीवन कारावासको सजाय भोगिरहेका समेतलाई रिहा गर्न तयार थियो।

तर वार्तामा एउटा ठूलो गाँठो अड्किएको थियो। दुई दिनदेखि रिसोर्टको अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन केन्द्रमा बसिरहेका वार्ताकारहरूले एउटा संवेदनशील प्रश्नमा इजरायल र हमासलाई दबाब दिन हिचकिचाइरहेका थिएः त्यो प्रश्न थियो— बन्धक र कैदीहरूको आदानप्रदान हुनुअघि इजरायली सेनाले गाजाको कति क्षेत्र खाली गर्ने ? उनीहरूलाई नक्साको यो जटिल विवरणमा प्रवेश गर्दा पूरै वार्ता भङ्ग हुने डर थियो।

गोप्य कूटनीति र निजी कुराकानीका कारण नाम नखुलाउने सर्तमा संलग्न अधिकारीहरूले दिएको जानकारीअनुसार, कतारी प्रधानमन्त्रीको त्यो नोट र अमेरिकी दबाबले नै इजरायल र हमासलाई भौगोलिक विवरणका जटिलताहरूलाई तत्कालका लागि थाती राखेर बन्धकहरूको रिहाइ र युद्धविराम लाई प्राथमिकता दिन प्रोत्साहित गरेको थियो। यसले अन्ततः अघिल्लो हप्ता निर्णायक सम्झौतामा पुग्न ठूलो सहयोग पुर्‍यायो।